Có vẻ ngày càng có nhiều người chấn thương do sử dụng giày Nike Next %, nhưng chưa có một nghiên cứu nào khẳng định điều này. Vậy chúng ta phải làm sao?
Bản thân tôi từng dính chấn thương hai lần với giày Nike Vaporfly 4% và sau đó là Nike Zoomfly 3. Tôi có ngờ vực là chấn thương của mình có liên quan tới các đôi siêu giày của Nike này. Và vài người bạn bị chấn thương cũng có chia sẻ tương tự. Thế nhưng tuyệt đối không có nghiên cứu nào nói về rủi ro khi sử dụng các đôi siêu giày của Nike. Tuy nhiên, gần đây (nghĩa là sau khoảng 3-4 năm từ ngày đôi giày Nike Vaporfly 4% được bán), có một số giả thuyết về sự rủi ro của đôi giày này trong giới runner.
Tiến sĩ Max Paquette, chuyên gia về cơ sinh học tại Đại học Memphis, cho biết hiện nay chưa có công trình nghiên cứu nào kết luận chấn thương liên quan tới một loại giày nào đó. Lý do khá đơn giản: Các nghiên cứu về chấn thương rất tốn kém và không một công ty giày nào lại điên tới mức tài trợ các nghiên cứu này. Ngoài ra, gần như không thể kiểm soát được tất cả các yếu tố góp phần làm runner bị chấn thương. Nếu một runner chạy cả trăm km mỗi tuần, lần chạy nào cũng ở pace rất nhanh thì chấn thương là khó tránh khỏi, bất kể bạn dùng loại giày gì. Hay là địa hình nơi chúng ta chạy thường gồ ghề lắm sỏi đá dẫn tới việc ảnh hưởng khớp về lâu dài. Các yếu tố này rất khó để kiểm soát và nhiều khả năng sẽ làm lệch kết quả nghiên cứu.
Tuy nhiên, Tiến sĩ Rich Willy, nhà nghiên cứu và chuyên gia vật lý trị liệu tại Đại học Montana, Missoula, cho rằng có vẻ một số loại giày đặc biệt sẽ dẫn gây ra tình trạng chấn thương cụ thể. Khoảng 10 năm trước đây khi cuốn sách Born to run (Sinh ra để chạy của tác giả Christopher McDougall) được xuất bản, giới runner đổ xô đi mua các đôi giày tối giản (minimalist – loại giày với đế rất mỏng tạo cảm giác như chạy chân đất). Cũng vào khoảng thời gian này, phòng khám của Rich Willy chứng kiến nhiều runner bị chấn thương ở bắp chân, đau gân a-sin (Achilles) hoặc rạn xương ở cổ chân hơn. Willy cho rằng nguyên nhân là do tải trọng phía trước bàn chân tăng lên.
Giảm áp lực chỗ này, tăng áp lực chỗ khác
Các đôi giày làm thay đổi cách chân bạn tương tác với mặt đất, chúng có thể gây ra những hậu quả không thể lường trước. Một nghiên cứu cơ sinh học được thực hiện tại Đại học Colorado cho thấy sự kết hợp giữa tấm carbon và đế giày của dòng Nike Vaporfly và Alphafly giảm áp lực lên bắp chân của runner và cũng tăng thêm độ cứng trên khớp ngón chân cái. Mặc dù điều đó có thể làm giảm các vấn đề về ngón chân hoặc gân a-sin (Achilles), nhưng “khi bạn giảm tải ở một nơi nào đó, một nơi khác sẽ chịu tải trọng bù lại,” Willy nói. Ông suy đoán đầu gối hoặc hông có thể phải chịu nhiều lực hơn, điều này có thể dẫn đến đau hoặc chấn thương ở đó sau này.
Một số người chạy cho biết họ cảm thấy đứng không vững hoặc bị nảy quá cao khi dùng các loại “siêu giày” như Nike Alphafly. Siêu giày là danh từ runner ám chỉ các thiết kế giày mới thường có đế rất dày, kèm các tấm carbon bên trong khiến việc hấp thu lực chạy tốt hơn, giảm áp lực lên chân và nảy hơn. Các mẫu “siêu giày” hiện nay như Nike hay Hoka Carbon X2 đều có đế rất dày có thể gây ra sự không ổn định, mất cân bằng hoặc lực xoắn ở cẳng chân, bàn chân và mắt cá chân.
Thiết kế khiến việc đứng và tiếp đất không vững
Việc đứng không vững trên giày vẫn là một vấn đề đối với vận động viên chạy marathon. Còn nhớ kỷ lục gia người Mỹ ở cự ly 10.000 mét Molly Huddle chuyển từ Nike sang mẫu giày cao cấp tương tự Saucony Endorphin Pro. Các thử nghiệm cho thấy Molly Huddle quả thật chạy nhanh hơn bình thường khoảng 2%. Tuy nhiên, khi cô ấy xem video về dáng đi của mình, bàn chân trái của cô ấy dường như khuỵu xuống và trẹo, một cảm giác mà cô ấy có thể cảm thấy ở mắt cá chân và lưng. Vào tháng 12, cô bị đau buốt và sưng tấy ở mắt cá chân. Chụp MRI cho thấy sự có sự thoái hóa và rách ở gân bên trái của cô ấy, bao bọc phía sau xương mắt cá chân.
Đôi giày có thể không phải là thủ phạm gây ra chấn thương này. Nhưng Molly Huddle vẫn quyết định sử dụng mẫu giày khác của Saucony là Saucony MH1, có thiết kế “truyền thống” hơn trong các giải thi đấu.
Vậy chúng ta có nên mua các loại siêu giày không?
Cần phải nói luôn là các đôi giày như Nike Alphafly, Saucony Endorphin Pro chắc chắn sẽ giúp bạn chạy nhanh, theo như nghiên cứu của Andy Jones tổng hợp từ gần 4000 dữ liệu của runner. Vì vậy không có lý do gì mà không dùng chúng. Mặc dù có rủi ro, nhưng cũng có một số cách để giảm nguy cơ chấn thương như sau:
Sử dụng dần dần để thích nghi
Nhà nghiên cứu Hébert-Losier, đồng thời là nhà vật lý trị liệu, cho biết nguy cơ chấn thương tăng lên bất cứ khi nào bạn thay đổi giày nhanh chóng. Các mô cơ của bạn cần thời gian để thích nghi với tải trọng thay đổi và kiểu dáng chạy mới. Vì vậy, thay vì sử dụng ngay lập tức đôi giày Nike Next % mới mua trong tất cả các bài tập, bạn có thể sử dụng dần dần một buổi mỗi tuần, và tăng lên hai buổi mỗi tuần (nên sử dụng trong các bài chạy tốc độ, tuyệt đối tránh các bài chạy dài và nhẹ nhàng).
Tránh sử dụng các đôi giày này thường xuyên trong tập luyện
Bản chất các đôi giày như Nike Alphafly, Next %, Saucony Endorphin hay Hoka Carbon X2 là những đôi giày thi đấu, không phải là giày luyện tập. Nếu mọi người đang sử dụng những đôi giày này để tập hàng ngày thì có thể gây ra vấn đề, đặc biệt nếu bạn sử dụng chúng để chạy cả các bài chạy dài nhẹ nhàng, thả lỏng. Các đôi giày có đế dày có thể gây ra những thay đổi trong dáng đi của bạn và có thể làm tăng nguy cơ chấn thương.
Bạn có thể sử dụng Nike Next % trong vài bài tập trước khi thi đấu như bài chạy interval nhanh hoặc một bài chạy dài để làm quen dần với giày. Tuy nhiên, tốt nhất vẫn nên sử dụng các đôi giày bình thường trong phần lớn quá trình tập luyện và chỉ sử dụng Nike Next % để thi đấu hoặc chạy một số bài tập tốc độ. Đương nhiên, bạn sẽ cảm thấy chạy chậm hơn, bàn chân cứng hơn khi tập luyện khi đi giày thường so với Nike Next %. Tuy nhiên, mục đích chính của chúng ta có lẽ là khoe thành tích khi thi đấu thay vì là khi tập. Tracklog khủng có ý nghĩa gì nếu bạn chấn thương gần ngày thi đấu và lê lết về đích?
Có một cách khác để bạn cảm thấy tự tin hơn khi tập luyện với giày thường mà vẫn có thể đảm bảo thành tích tốt khi thi đấu là luyện tập với chỉ số lực chạy (power) thay cho pace. Điều này sẽ được thấy rõ nếu bạn sử dụng cảm biến Stryd đeo ở trên giày. Ở cùng một mức power, bạn có thể chạy pace 5:00min/km khi tập luyện với giày thường nhưng lại đạt được pace 4:50min/km khi thi đấu với giày Nike.
Kết
Bình thường thì tôi sẽ khuyên mọi người nếu muốn sử dụng Nike Next % thường xuyên khi tập luyện thì nên theo dõi và chú ý tới cảm nhận, chân cẳng sau mỗi buổi chạy. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của bản thân và tham khảo từ nhiều người khác bị chấn thương, các chấn thương tới từ đôi siêu giày của Nike có thể đến khá bất chợt. Bạn có thể chạy thoải mái 1-2 tháng nhưng bỗng một ngày chân bạn bị nhói đau. Vì vậy, có lẽ lời khuyên an toàn nhất là chúng ta hãy tránh sử dụng Nike Next để tập luyện mà dành đôi giày đó để thi đấu.
- Về tác giả
- Bài mới nhất
