Chắc hẳn một số người vẫn còn nhớ tại giải thi đấu marathon ở Viên (Vienna) hồi tháng 9.2021, VĐV Derara Hurisa đã bị tước chức vô địch do vi phạm luật về giày. Đây có lẽ là trường hợp đầu tiên bị tước chức vô địch như vậy của ở các giải của tố chức World Athletics. Nguyên nhân là đôi giày của Derara, Adizero Prime X, được thiết kế với lớp đệm dày hơn quy định của ban tổ chức. Câu hỏi đặt ra ở đây là: liệu giày càng dày sẽ càng làm bạn nhanh hơn?
Dựa vào các nghiên cứu cũng như kết quả thực tiễn, ta có thể kết luận những đôi giày nhanh thường có đế dày, nhưng đế càng dày chưa hẳn sẽ giúp ta chạy nhanh hơn.
Cấu trúc của các siêu giày hiện nay thường có sự kết hợp của lớp đệm giày nhẹ, êm nhưng có tác dụng chịu lực tốt và một bộ khung cứng cáp, thường có dạng đĩa và làm bằng chất liệu carbon, vừa cứng vừa nhẹ. Vào năm 2020, World Athletics đưa ra những quy định mới về độ dày của lớp đệm cũng như cấu trúc khung nhằm mang lại một sân chơi công bằng hơn cho các VĐV.
Lợi thế của đế đệm dày
Tăng kích thước đế giày mang lại hai lợi ích chính. Đầu tiên, các bước chạy của runner sẽ trở nên hiệu quả và tốn ít năng lượng hơn do đệm dày sẽ êm hơn cũng như tái tạo lực tốt hơn. Đệm giày dày cũng giống như một chiếc lò xo tốt khi mà nó có thể dự trữ và tái tạo động năng tốt hơn, từ đó giúp bạn ít tốn kém năng lược khi chạy.
Một lớp đệm dày còn tạo ra một hệ thống hỗ trợ khung giày (thường làm bằng các tấm carbon). Tuy khoa học vẫn còn tranh cãi về lợi ích của khung giày, nhưng phần lớn chuyên gia cho rằng lớp khung giúp tăng cường lợi ích của đệm giày vì nếu không có phần khung đệm giày sẽ quá mềm và không chắc chắn trong việc hỗ trợ bàn chân của runner. Nói cách khác, lớp đệm dày giúp chúng ta với ít năng lượng hơn cũng như hiệu quả hơn về mặt dáng chạy trong khi hạn chế đau mỏi nhất có thể.

Bất lợi của đế dày
Tuy nhiên trong nhiều trường hợp, một đế giày dày sẽ mang lại hại nhiều hơn lợi.
Đầu tiên là vấn đề về trọng lượng. Tăng 100g khối lượng đồng nghĩa với việc hiệu quả chạy bộ giảm 1%.
Một vấn đề nữa là về độ ổn định và cân bằng của giày khi chạy. Khi đệm giày càng dày, runner càng cần sử dụng nhiều lực chân để có thể đứng và chạy vững vàng. Điều này giống như bạn mang giày đế bằng và giày cao gót vậy, khi mà giày cao gót tạo cảm giác chênh vênh và chúng ta cần phải sử dụng nhiều lực chân hơn để khỏi vấp ngã. Một đôi giày với đế quá dày có thể mang đến nhiều phiền toái khi chạy trên treadmill, mặt đường gồ ghề hoặc nhiều khúc cua gắt. Do đó, đế đệm dày có thể mang đến chấn thương do ta có có rủi ro vấp ngã nhiều hơn.
Như đã đề cập trong bài viết Nike Next % và Alphafly làm tăng khả năng chấn thương: thông thường, chấn thương từ các đôi siêu giày sẽ đến từ việc giảm áp lực chỗ này nhưng tăng áp lực chỗ khác. Một nghiên cứu cơ sinh học được thực hiện tại Đại học Colorado cho thấy sự kết hợp giữa tấm carbon và đế giày của dòng Nike Vaporfly và Alphafly giảm áp lực lên bắp chân của runner và cũng tăng thêm độ cứng trên khớp ngón chân cái. Mặc dù điều đó có thể làm giảm các vấn đề về ngón chân hoặc gân a-sin (Achilles), nhưng các nhà nghiên cứu “khi bạn giảm tải ở một nơi nào đó, một nơi khác sẽ chịu tải trọng bù lại”. Khi đó đầu gối hoặc hông có thể phải chịu nhiều lực hơn, điều này có thể dẫn đến đau hoặc chấn thương ở đó sau này.
Tuy cấu trúc của các đôi siêu giày hiện nay thường tạo điều kiện cho chúng ta có nhiều lực bật nảy hơn, không phải runner nào cũng có khả năng tận dụng lợi ích này do thể trạng hoặc dáng chạy hiện tại không tương thích với cấu trúc của giày.

Dung hòa lợi ích và hạn chế của siêu giày
Khoa học và công nghệ ứng dụng cho thấy thế hệ siêu giày hiện nay với lớp đế đệm dày mang đến nhiều lợi ích hơn các đôi giày đua với đế phẳng trước đây.
Để có thể tối ưu hóa ích lợi của siêu giày, các nhà sản xuất cần phải cân bằng độ dày của đệm và thiết kế khung (lớp carbon như giày Vaporfly) sao cho chúng hỗ trợ lớp đệm một cách hiệu quả. Trong trường hợp của Nike Vaporfly, cấu trúc lớp uốn theo lớp đệm tốt hơn một lớp carbon phẳng, đặc biệt khi lớp cacbon này cần nằm ở đáy hoặc mặt trên của đôi giày. Thực tế cho thấy với lớp đệm dày 32-33m và cấu trúc khung được bố trí hợp lí, Vaporfly đã được chứng minh tăng cường hiệu suất chạy bộ 4% so với những đôi giày trước đó. Thế hệ siêu giày mới với lớp đệm lên đến 36-40mm có thể sẽ mang đến nhiều lợi ích hơn nữa. Tuy nhiên, khoa học vẫn chưa đưa ra những kết luận cụ thể vì những bất lợi của thế hệ giày này, đặc biệt từ phương diện chấn thương.
Để giảm thiểu tối đa khả năng bị chấn thương do các loại siêu giày, chúng ta có thể áp dụng một số lưu ý dưới đây
Sử dụng dần dần để thích nghi
Nhà nghiên cứu Hébert-Losier, đồng thời là nhà vật lý trị liệu, cho biết nguy cơ chấn thương tăng lên bất cứ khi nào bạn thay đổi giày nhanh chóng. Các mô cơ của bạn cần thời gian để thích nghi với tải trọng thay đổi và kiểu dáng chạy mới. Vì vậy, thay vì sử dụng ngay lập tức đôi giày Nike Next % mới mua trong tất cả các bài tập, bạn có thể sử dụng dần dần một buổi mỗi tuần, và tăng lên hai buổi mỗi tuần (nên sử dụng trong các bài chạy tốc độ, tuyệt đối tránh các bài chạy dài và nhẹ nhàng).
Tránh sử dụng các đôi giày này thường xuyên trong tập luyện
Bản chất các đôi giày như Nike Alphafly, Next %, Saucony Endorphin hay Hoka Carbon X2 là những đôi giày thi đấu, không phải là giày luyện tập. Nếu mọi người đang sử dụng những đôi giày này để tập hàng ngày thì có thể gây ra vấn đề, đặc biệt nếu bạn sử dụng chúng để chạy cả các bài chạy dài nhẹ nhàng, thả lỏng. Các đôi giày có đế dày có thể gây ra những thay đổi trong dáng đi của bạn và có thể làm tăng nguy cơ chấn thương.
Bạn có thể sử dụng Nike Next % trong vài bài tập trước khi thi đấu như bài chạy interval nhanh hoặc một bài chạy dài để làm quen dần với giày. Tuy nhiên, tốt nhất vẫn nên sử dụng các đôi giày bình thường trong phần lớn quá trình tập luyện và chỉ sử dụng Nike Next % để thi đấu hoặc chạy một số bài tập tốc độ. Đương nhiên, bạn sẽ cảm thấy chạy chậm hơn, bàn chân cứng hơn khi tập luyện khi đi giày thường so với Nike Next %. Tuy nhiên, mục đích chính của chúng ta có lẽ là khoe thành tích khi thi đấu thay vì là khi tập. Tracklog khủng có ý nghĩa gì nếu bạn chấn thương gần ngày thi đấu và lê lết về đích?
Có một cách khác để bạn cảm thấy tự tin hơn khi tập luyện với giày thường mà vẫn có thể đảm bảo thành tích tốt khi thi đấu là luyện tập với chỉ số lực chạy (power) thay cho pace. Điều này sẽ được thấy rõ nếu bạn sử dụng cảm biến Stryd đeo ở trên giày. Ở cùng một mức power, bạn có thể chạy pace 5:00min/km khi tập luyện với giày thường nhưng lại đạt được pace 4:50min/km khi thi đấu với giày Nike.
- Về tác giả
- Bài mới nhất

Nhân viên bán bột giặt, hạt nêm. Vận động viên phong trào chạy trail và triathlon ham vui. Thích ăn mì ramen và uống cà phê đen không đường.