Hiện nay, có lẽ tới 90% runner trong các giải chạy sử dụng những đôi giày cao cấp nhất như Nike Next %, Saucony Endorphin Pro, Adidas Adizero Adios Pro, ASICS Metaspeed Sky… Những đôi giày này được gọi là siêu giày vì chúng thường giúp runner cải thiện rất sâu thành tích. Thế nhưng trong một giải đấu, bao giờ cũng có người chạy nhanh, người chạy chậm, mặc dù họ cùng dùng một loại giày. Phải chăng các siêu giày này không có tác dụng với những người chạy chậm? Và thà họ nên đi loại giày khác?
Các siêu giày có thể không có tác dụng khi chạy chậm
Có một nghiên cứu với các VĐV chuyên nghiệp cho thấy thực sự các siêu giày như Nike có thể giúp họ cải thiện thành tích lên tới 4%. Tuy nhiên, câu hỏi là với phần lớn runner chúng ta, nhất là với những newbie chạy chậm thì việc mang những đôi giày này có thực sự hiệu quả không hay còn có hại.
Để trả lời cho câu hỏi này, tiến sĩ Dustin Joubert cùng đồng nghiệp ở Đại học St. Edward đã tuyển 16 chân chạy, 8 nam và 8 nữ với thành tích tốt nhất cự ly 5K dao động trong khoảng 19:06 đến 20:18 và yêu cầu họ làm thí nghiệm trên máy chạy bộ. Thí nghiệm này bao gồm việc các runner phải chạy 4 lần 5 phút ở pace 4:58 min/km và 6:00 min/km. Các runner đều sử dụng giày Nike Next % 2 trong thí nghiệm này và một đôi dày phổ thông để đối chứng. Tóm tắt kết quả thì: ở pace 4:58 min/km, runner tiết kiệm được 1,4% sức lực (hay nói cách khác là chạy nhanh hơn 1,4% nếu so với loại giày thường), nhưng ở pace 6:00 phút/km thì con số này chỉ là 0,9%. Và kết quả này cũng khiêm tốn hơn rất nhiều so với 4% trên các VĐV chuyên nghiệp hoặc những người chạy nhanh (pace 3:30 – 4:15 min/km).
Để giải thích hiện tượng này, tiến sĩ Joubert cho rằng với các bộ phân như đế giày ZoomX và tấm carbon, giày Nike Next % 2 giúp giảm lượng năng lượng cần thiết mà bàn chân phải tạo ra khi tiếp đất và bật bàn chân khỏi mặt đất. Nói nôm na thì đây là cảm giác “êm và nảy hơn” mà phần lớn chúng ta được trải nghiệm khi đi giày này. Tuy nhiên, có nhiều khả năng khi ở tốc độ chạy thấp, tấm carbon cứng có thể không giúp tiết kiệm được nhiều sức lực, thậm chí còn đòi hỏi cơ thể tiêu hao sức nhiều hơn để có thể chạy vững trên đôi giày bấp bênh.

Giảm áp lực chỗ này, tăng áp lực chỗ khác
Các đôi giày làm thay đổi cách chân bạn tương tác với mặt đất, chúng có thể gây ra những hậu quả không thể lường trước. Một nghiên cứu cơ sinh học được thực hiện tại Đại học Colorado cho thấy sự kết hợp giữa tấm carbon và đế giày của dòng Nike Vaporfly và Alphafly giảm áp lực lên bắp chân của runner và cũng tăng thêm độ cứng trên khớp ngón chân cái. Mặc dù điều đó có thể làm giảm các vấn đề về ngón chân hoặc gân a-sin (Achilles), nhưng “khi bạn giảm tải ở một nơi nào đó, một nơi khác sẽ chịu tải trọng bù lại,” Willy nói. Ông suy đoán đầu gối hoặc hông có thể phải chịu nhiều lực hơn, điều này có thể dẫn đến đau hoặc chấn thương ở đó sau này.
Một số người chạy cho biết họ cảm thấy đứng không vững hoặc bị nảy quá cao khi dùng các loại “siêu giày” như Nike Alphafly. Siêu giày là danh từ runner ám chỉ các thiết kế giày mới thường có đế rất dày, kèm các tấm carbon bên trong khiến việc hấp thu lực chạy tốt hơn, giảm áp lực lên chân và nảy hơn. Các mẫu “siêu giày” hiện nay như Nike hay Hoka Carbon X2 đều có đế rất dày có thể gây ra sự không ổn định, mất cân bằng hoặc lực xoắn ở cẳng chân, bàn chân và mắt cá chân.
Thiết kế khiến việc đứng và tiếp đất không vững
Việc đứng không vững trên giày vẫn là một vấn đề đối với vận động viên chạy marathon. Còn nhớ kỷ lục gia người Mỹ ở cự ly 10.000 mét Molly Huddle chuyển từ Nike sang mẫu giày cao cấp tương tự Saucony Endorphin Pro. Các thử nghiệm cho thấy Molly Huddle quả thật chạy nhanh hơn bình thường khoảng 2%. Tuy nhiên, khi cô ấy xem video về dáng đi của mình, bàn chân trái của cô ấy dường như khuỵu xuống và trẹo, một cảm giác mà cô ấy có thể cảm thấy ở mắt cá chân và lưng. Vào tháng 12, cô bị đau buốt và sưng tấy ở mắt cá chân. Chụp MRI cho thấy sự có sự thoái hóa và rách ở gân bên trái của cô ấy, bao bọc phía sau xương mắt cá chân.
Đôi giày có thể không phải là thủ phạm gây ra chấn thương này. Nhưng Molly Huddle vẫn quyết định sử dụng mẫu giày khác của Saucony là Saucony MH1, có thiết kế “truyền thống” hơn trong các giải thi đấu. Và cuối cùng Molly và Saucony cũng quyết định không gia hạn hợp đồng sau khi thời hạn hợp tác kết thúc năm 2021.


Vậy chúng ta có nên mua các loại siêu giày không?
Cần phải nói luôn là các đôi giày như Nike Alphafly, Saucony Endorphin Pro chắc chắn sẽ giúp bạn chạy nhanh, theo như nghiên cứu của Andy Jones tổng hợp từ gần 4000 dữ liệu của runner. Vì vậy không có lý do gì mà không dùng chúng. Mặc dù có rủi ro, nhưng cũng có một số cách để giảm nguy cơ chấn thương như sau:
Sử dụng dần dần để thích nghi
Nhà nghiên cứu Hébert-Losier, đồng thời là nhà vật lý trị liệu, cho biết nguy cơ chấn thương tăng lên bất cứ khi nào bạn thay đổi giày nhanh chóng. Các mô cơ của bạn cần thời gian để thích nghi với tải trọng thay đổi và kiểu dáng chạy mới. Vì vậy, thay vì sử dụng ngay lập tức đôi giày Nike Next % mới mua trong tất cả các bài tập, bạn có thể sử dụng dần dần một buổi mỗi tuần, và tăng lên hai buổi mỗi tuần (nên sử dụng trong các bài chạy tốc độ, tuyệt đối tránh các bài chạy dài và nhẹ nhàng).
Tránh sử dụng các đôi giày này thường xuyên trong tập luyện
Bản chất các đôi giày như Nike Alphafly, Next %, Saucony Endorphin hay Hoka Carbon X2 là những đôi giày thi đấu, không phải là giày luyện tập. Nếu mọi người đang sử dụng những đôi giày này để tập hàng ngày thì có thể gây ra vấn đề, đặc biệt nếu bạn sử dụng chúng để chạy cả các bài chạy dài nhẹ nhàng, thả lỏng. Các đôi giày có đế dày có thể gây ra những thay đổi trong dáng đi của bạn và có thể làm tăng nguy cơ chấn thương.
Bạn có thể sử dụng Nike Next % trong vài bài tập trước khi thi đấu như bài chạy interval nhanh hoặc một bài chạy dài để làm quen dần với giày. Tuy nhiên, tốt nhất vẫn nên sử dụng các đôi giày bình thường trong phần lớn quá trình tập luyện và chỉ sử dụng Nike Next % để thi đấu hoặc chạy một số bài tập tốc độ. Đương nhiên, bạn sẽ cảm thấy chạy chậm hơn, bàn chân cứng hơn khi tập luyện khi đi giày thường so với Nike Next %. Tuy nhiên, mục đích chính của chúng ta có lẽ là khoe thành tích khi thi đấu thay vì là khi tập. Tracklog khủng có ý nghĩa gì nếu bạn chấn thương gần ngày thi đấu và lê lết về đích?
Kết
Tóm lại, có vẻ thực tế là những đôi giày cao cấp có tác dụng ít hơn đối với những người chạy chậm. Tuy nhiên, dù có tác dụng ít hơn, chúng vẫn có thể giúp ta chạy nhanh hơn đôi chút. Nhưng điều quan trọng hơn đối với các runner là những đôi giày này mang lại cảm giác chạy rất dễ chịu, với đế giày êm mà lại nảy, giúp chúng ta có cảm giác chạy thanh thoát hơn dù ở bất cứ pace nào. Và có lẽ đây cũng là điều duy nhất mà các runner nên quan tâm. Tuy nhiên, do thiết kế của mình mà trong rất nhiều trường hợp các đôi giày này sẽ mang tới rủi ro chấn thương nếu lạm dụng quá đà. Vì vậy cách an toàn và hiệu quả nhất là chỉ sử dụng các đôi giày cao cấp này trong các giải đấu, và một số buổi tập tốc độ cho quen với dụng cụ. Trong các buổi còn lại, chúng ta có thể lựa chọn các đôi giày tầm trung nhưng cũng rất nhẹ và êm như dòng ASICS Nimbus chẳng hạn.
- Về tác giả
- Bài mới nhất
Vậy đôi với newbie senior nên dùng loại giay nào để tránh chấn thương? Cám mơn