Trong vài năm gần đây, cộng đồng chạy bộ được chứng kiến một trào lưu mới: giải chạy đêm. Nếu tôi không nhầm, giải chạy đêm đầu tiên được tổ chức là VnExpress Midnight Hanoi 2020. Sang năm 2022, đã có ba giải chạy đêm được tổ chức. Lý do các giải chạy đêm nở rộ có thể đến từ hai phía: ở phía BTC, lịch thi đấu từ 12h đêm tới 7h sáng dễ tổ chức hơn nhiều so với các khung giờ truyền thống (chi phí đóng đường, công tác tổ chức và điều khiển giao thông nhẹ nhàng hơn nhiều); còn ở phía runners, nhìn chung họ hy vọng sẽ tránh được thời tiết nóng nực buổi sáng, qua đó cải thiện thành tích.
Tuy nhiên, có vẻ lý thuyết không thật sự đúng với thực tế, ít nhất là đối với các runner. Điều này không mới mẻ vì ngay từ giải VnExpress Midnight Hanoi tổ chức vào tháng 11/2022, đã có nhiều runner than vãn về kết quả của mình. Nếu nhìn vào thành tích của các VĐV chuyên nghiệp: Hoàng Nguyên Thanh đã từng giành HCV SEA Games năm 2022 với thành tích 2 giờ 25 phút, hay dù với giải phong trào kém quan trọng hơn như TP HCM Techcombank Marathon, Thanh cũng có thành tích là 2 giờ 32 phút. Thế nhưng ở giải VnExpress Midnight Hồ Chí Minh 2023, dù về nhất nội dung Marathon hệ chuyên nghiệp, thành tích của Thanh cũng chỉ ở mức 2 giờ 41 phút. Đây là một khoảng cách rất lớn. Chắc hẳn nhiều VĐV phong trào cũng không có một cuộc thi như ý muốn. Vậy liệu các giải chạy đêm có thực sự dễ và hấp dẫn như chúng ta tưởng?
Thời tiết không mát hơn
Nói là buổi đêm nhưng thật ra thời tiết lúc này cũng không hẳn mát mẻ như chúng ta tưởng tượng. Dưới đây là dự báo thời tiết của ngày thứ 2 13.02.2023, từ nửa đêm tới 23:59 tối.
Chúng ta có thể thấy nhiệt độ lúc 1 giờ đêm là 27 độ C, thực ra còn cao hơn lúc 5-6 giờ sáng và bằng mức 8 giờ sáng. Trên thực tế, thời điểm mát nhất trong ngày thường là vào lúc 4-5 giờ sáng, cũng là thời điểm các giải chạy thông thường diễn ra. Do đó, thực chất, việc chạy buổi đêm lúc 1 giờ sáng không thực sự đem lại hiệu quả làm mát. Tuy nhiên, cần công nhận rằng với các runner chạy chậm, cần hoàn thành 42km trong 5-6 tiếng thì việc chạy đêm thực sự có lợi thế vì họ có thể hoàn thành cuộc thi trước khi mặt trời mọc. Còn đối với những runner khá và trung bình (thời gian hoàn thành tầm 4 tiếng) thì việc chạy lúc nửa đêm này không có giá trị lớn.
Nhịp sinh học bị đảo lộn
Việc đảo lộn nhịp sinh học không chỉ đơn giản là việc chúng ta phải chạy lúc lẽ ra phải đi ngủ. Có nhiều nguyên nhân sâu xa hơn dẫn tới việc thành tích có thể không như ý muốn.
Theo khoa học giấc ngủ, một giấc ngủ dài 8 tiếng không kéo dài liên tục mà được chia làm nhiều chu kỳ nhỏ, mỗi chu kỳ kéo dài từ 90 phút tới 120 phút. Trong mỗi chu kỳ đó, nói nôm na chúng ta sẽ có từng “cấp bậc ngủ” bao gồm: Cấp 1, cấp 2, cấp 3 và REM (Rapid Eyes Movement – đảo mắt liên tục khi ngủ). Trong đó cấp 3 là cấp sâu nhất, và kéo dài khoảng 20-40 phút. Dưới đây là hình minh hoạ.
Theo sơ đồ trên, có thể thấy phần lớn giấc ngủ sâu (phần màu xanh da trời) xảy ra trong nửa đầu của giấc ngủ. Càng gần tới lúc thức dậy, chúng ta càng trở nên tỉnh táo hơn, giấc ngủ nông hơn (thời gian REM cao, ngủ cấp 3 thấp). Do đó, nếu thông thường chúng ta lên giường ngủ lúc 12 giờ đêm, thì phần lớn thời gian ngủ sâu sẽ diễn ra trong khung giờ từ 12h tới 3-4 giờ sáng. Cụ thể, các chu kỳ ngủ sâu có thể diễn ra ở các mốc gần 1-2-3 giờ sáng. Đây là lúc cơ thể chìm vào giấc ngủ, thả lỏng hoàn toàn, nhịp tim xuống thấp… Và cũng trớ trêu thay đây là thời điểm thi đấu khốc liệt nhất trong một giải chạy midnight! Do chúng ta đã quen với việc cơ thể phải thả lỏng vào thời điểm này, nên khi bắt cơ thể vận động với cường độ lớn khi thi đấu, đương nhiên kết quả thu về không thật sự mỹ mãn như chúng ta trông đợi.
Một trong các sự cố bất ngờ hay xảy ra khi tham gia các giải chạy đêm là đau bụng, đi ngoài. Và khi bị tình trạng này, vấn đề của bạn không chỉ dừng lại ở dạ dày mà kéo theo vô vàn các vấn đề khác tưởng chừng không liên quan, ví dụ như chuột rút, đụng tường… Bản thân tôi cũng từng bị trường hợp tương tự khi mới chỉ chạy khoảng 1 tiếng tại giải Sundown Marathon ở Singapore. Khi đi toilet trong tình trạng đau bụng như vậy, chúng ta cũng mất một lượng nước kèm điện giải lớn, từ đó dẫn tới các vấn đề khác như chuột rút, “sập nguồn”… Nếu tham gia các giải chạy thông thường, chúng ta có thời gian đi toilet trước khi chạy và nạp lại lượng nước, thức ăn vừa đủ. Tuy nhiên, khi chạy lúc 12 giờ đêm thì chúng ta có thể không có đủ thời gian để tiêu hoá hết bữa ăn tối và gây ra tình trạng đau bụng như vậy.
Tập luyện và làm quen
Trước cuộc thi VnExpress Midnight Hồ Chí Minh 2023, tôi đã đọc được khá nhiều bài báo chia sẻ các kinh nghiệm của các KOL (những người có tầm ảnh hưởng) về việc nghỉ ngơi, khởi động trước khi thi đấu, hay các bài dịch báo nước ngoài về cách thi đấu trong các giải đấu đêm. Tuy nhiên, tôi chưa thấy ai đề cập tới việc đơn giản nhất, và có thể là quan trọng nhất cho giải đấu đặc biệt này: tập luyện buổi đêm, trong điều kiện thi đấu.
Với những vấn đề thời tiết, sinh lý nói trên, chúng ta có thể kết luận rằng thành tích của runner trong giải đấu đêm phụ thuộc nhiều vào cách chúng ta xử lý các điều kiện bên ngoài để đảm bảo thi đấu đúng sức hơn là cố tập cho nhiều để cải thiện thành tích. Do đó, việc tập luyện lúc nửa đêm hay 1 giờ sáng, nhất là với các buổi tập chạy dài, chắc chắn sẽ có hiệu quả nhất định (về mặt thể lực lẫn tinh thần).
Trên mạng xã hội, chỉ có chân chạy elite phong trào Đan Quyết và bạn tập của mình đề cập tới việc họ tập luyện buổi đêm lúc 2h30 để chuẩn bị cho cuộc thi, mà cũng khá kín đáo thông qua nhóm Vạn Phúc Runners. Đan Quyết cuối cùng đoạt giải nhì chung cuộc hệ phong trào.
Kết
Đương nhiên còn có nhiều lý do khách quan dẫn tới việc thành tích của chúng ta không được như ý. Ví dụ, các runner trong giải VnExpress Hồ Chí Minh phải chạy qua khoảng 8 cây cầu lớn nhỏ (hai lần cầu Thủ Thiêm). Tuy nhiên, việc route thi đấu khó khăn cũng là một phần của cuộc chơi. Và khó có thể nói route của VnExpress Hồ Chí Minh khó hơn hẳn các route khác như giải HCMC Run (phải chạy cầu Phú Mỹ) hay TP HCM Techcombank Marathon.
Thành thật mà nói, trên thế giới có nhiều giải chạy đêm, nhưng các giải chạy nửa đêm thì khá hiếm. Thông thường, các giải chạy đêm (đặc biệt ở khu vực Châu Âu và Châu Mỹ) thường được tổ chức tầm 20h tối. Ở khu vực Châu Á thì ngoảnh đi ngoảnh lại có đúng một giải chạy nửa đêm là Sundown Marathon ở Singapore. Nhìn chung, các giải chạy đêm có thể mang lại chút lợi ích cho những runner dự định hoàn thành cuộc thi trong 6 tiếng, hoặc những người muốn trải nghiệm thành phố về đêm bằng môn chạy bộ (thay vì môn uống bia). Còn đối với những người chạy bình thường hoặc tìm kiếm thành tích, thì các giải chạy đêm có thể không có lợi mà còn mang lại nhiều phiền toái, do các vấn đề nhịp sống sinh học, tập luyện. Để đạt thành tích tốt trong các giải chạy đêm này, có lẽ điều cần làm đầu tiên là tập luyện nghiêm túc bằng cách tập đủ số km hàng tuần cho cự ly Marathon, và tập một số buổi ở thời gian thi đấu để làm quen. Ngoài ra, để chạy tốt các giải Marathon nói chung mà không cần ‘trải nghiệm’ các điều kiện thi đấu oái oăm, có lẽ cách tốt nhất vẫn là tập luyện đầy đủ đề hoàn thành cự ly trong khoảng 4 – 4,5 giờ, chạy xong là kịp đi ăn sáng, cà phê máy lạnh.
- Về tác giả
- Bài mới nhất
